
آرنه نس
2009- 1912 ¡ نروژي
آرنه دِكه آيده نِس يك فيلسوف نروژي و فعال محيطزيست بود كه نامش به ويژه با مفهوم بومشناسي ژرفنگر پيوند خورده است. او همچنين به عنوان يك فعال اجتماعي و يك كوهنورد حرفهاي شهرت داشت.
در سال ۱۹۱۲ در اسلو به دنیا آمد. او عاشق کوهنوردی بود و از اوایل نوجوانی به سفرهای طولانی ماجراجویانه در کوهستانها میرفت. نس همچنین بسیار مشتاق فلسفه بود. او در ابتدا به مطالعه و نوشتن مطالبی در چارچوب سنت تجربی حلقهی وین پرداخت با این هدف که این رشته را علمی کند. در سن ۲۷ سالگی استادی تنها کرسی فلسفه در سراسر نروژ (در دانشگاه اسلو) را به دست آورد. با این حال، هیچگاه عشقش به کوهستان را کنار نگذاشت. آثار فلسفی او طیف وسیعی از موضوعات را شامل میشدند اما عشق همزمان او به طبیعت و فلسفه، مشهورترین ایدهی وی را موسوم به «بومشناسی ژرفنگر» شکل داد.
بومشناسی ژرفنگر در برابر سطحینگر
از نظر نس بومشناسی ژرفگر و سطحینگر تفاوت مهمی وجود داشت. او معتقد بود مسائل زیستمحیطیِ پیشروی ما با جهان اطرافمان هستند. نس تلاشهاي بشر براي مقابله با آلودگي محيطزيست و فرسايش منابع طبیعی را نمونهای از بومشناسی سطحینگر میدانست. به عقیدهی او هدف غایی تمام این اقدامات، صرفاً حفظ رفاه و آسایش کشورهای ثروتمند بود.
اما بومشناسی ژرفنگر میخواهد ارتباط ما را با جهان طبیعت به طور کامل باز تعریف کند. در بومشناسی ژرفنگر به جای آن تصویر سلسلهمراتبی که انسان را در بالاترین نقطهی نردبان طبیعت قرار میدهد، به جهان طبیعت به عنوان شبکهای مرکب و بسيار پيچيده از موجودات (مثلاً گیاهان، حیوانات، کوهها و رودخانهها) و وابستگیهای متقابل آنها نگریسته میشود و انسانها تنها بخش کوچکی از این شبکه هستند.
وابستگی متقابل
نس طرفدار توجه به این وابستگیهای متقابل و کنار گذاشتن آن تصویر سلسلهمراتبی بود. از نظر او، وقتی که ما این وابستگی متقابل را بپذیریم از دیدگاه انسان مرکز خود (که بشر را مرکز همه چیز ميداند)، عقبنشینی خواهیم کرد. در این صورت راههای جدیدی برای همزیستی در جهان گشوده خواهد شد و ما نسبت به پیچیدگیِ نظامهایی که فقط بخش کوچکی از آنها هستیم، حساستر خواهیم بود. این رویکرد از سیاستهای مبتنی بر تمرکززدایی و خودمختاری محلی پشتیبانی خواهد کرد. امروزه بومشناسی ژرفنگر همچنان بر فلسفهی محیطزیست تأثیرگذار است و در عمل نیز به برنامههای سیاسی و اجتماعی متعددی در سراسر جهان منجر شده است. خود نس به عنوان یک فعال مدنی و طرفدار مقاومت بدون خشونت، در اعتراضات عمومی علیه سدسازی شرکت داشت و برای حزب سبز نروژ تبلیغ میکرد. او در سال ۲۰۰۹ در سن ۹۶ سالگی درگذشت.
دیدگاه خود را بنویسید