
فردريش شلگل
1829- 1772 ¡ آلماني
فردريش شلِگِل يكي از شخصيتهاي بانفوذ جنبش رمانتيك آلمان بود. او در حرفههاي مختلفي فعاليت كرد و شاعر، فيلسوف، منتقد، لغتشناس، روزنامهنگار و ديپلمات شد.
شلگل در هانوفر به دنیا آمد و خانوادهای اهل ادب داشت. پدر او یک کشیش لوتری بود و اشعار و سرودهایی برای یک هفتهنامه مینوشت. برادرش، آگوست، شاعر و منتقدی شناخته شده بود.
فردریش در جوانی روحیهای رمانتیک و خیالپرداز داشت و پروژههایی را با اشتیاق آغاز میکرد اما آنها را به پایان نمیرساند. وی تحصیلاتش را با خواندن حقوق در گوتینگن آغاز کرد اما علاقهاش خیلی زود به سمت ادبیات تغییر پیدا کرد. مشتاقانه وقتش را صرف آثار شکسپیر، دانته و فیلسوفانی همچون امانوئل کانت و يوهان هِردِر میکرد. در سال ۱۷۹۱، برای مطالعهی زبانهای باستانی به لایپزیگ نقل مکان کرد. او در آنجا به خاطر قمار بدهی بالا آورد و برادرش مجبور شد بدهیاش را بپردازد و او را به يِنا منتقل کند.
رمانتیکهای ينا
در ينا، با حلقهی پرنفوذی از نویسندگان و متفکران آشنا شد. این محفل شامل شاعرانی مانند لودویگ تیک و نووالیس، فیلسوفانی مانند فیشته و هولدرلین و همچنین اساتید دانشگاه ینا از جمله شلینگ، شیار و هگل بود. این گروه بعدها به «رمانتیکهای ينا» معروف شدند و عقایدشان از لحاظ فلسفی با ایدهآلیسم آلمانی (یا فلسفهی پساکانتی) که در واکنش به «نقد عقل محض» (۱۷۸۱) کانت پدید آمده بود، پیوند داشت.
سهم عمدهی شلگل در این جنبش به خاطر نشریهی ادبی «آتِنِئوم» بود که آن را در سال ۱۷۹۸ به همراه برادرش تأسیس کرد. در دوران کوتاه انتشار این نشریه (جمعاً شش شماره طی سه سال منتشر شد)، شلگل نظریهی خود موسوم به «فلسفهی ترکیبی» (فلسفیدن با یکدیگر) را مورد آزمایش قرار داد و مجموعهای از قطعات فلسفی یا کلمات قصار نوشت. این نوشتهها فیالبداهه بودند و پایانی باز داشتند. آنها به این هدف نوشته شده بودند تا به ویژه زمانی که در کنار آثار دیگر نویسندگان خوانده میشدند، الهامبخش باشند و ایدههایی را به ذهن خواننده متبادر کنند. شلگل این نوشتهها را با بیانی حقیقتاً رمانتیک، اینگونه توصیف میکند: «دائماً در حال شدن هستند، هیچگاه کامل نمیشوند و بینهایت آزادند». این رویکرد تجربی هرگز قصد نداشت جایگزین نظامهای فلسفی سنتی شود، بلکه بیشتر میخواست مکمل آنها باشد.
ازدواج و رسوایی
پس از نقل مکان به برلین، در سال ۱۷۹۷ با زنی متأهل به نام دوروتیا فایت وارد رابطه شد. این رابطه خشم زیادی را برانگیخت. بخشی از این خشم به خاطر آن بود که شلگل رمانی در مورد رابطهشان نوشت و بخش دیگر به این دلیل که این دو نفر بلافاصله پس از طلاق دوروتیا با هم ازدواج نکردند و همچنان به رابطهی خارج از ازدواج خود افتخار میکردند.
این زوج سرانجام پس از نقل مکان به پاریس ازدواج کردند. شلگل در آنجا به نویسندگی و ایراد سخنرانی ادامه داد و مطالعاتش را در زمینهی زبان سانسکریت و دیگر زبانهای شرقی دنبال کرد. نتیجهی این مطالعات، کتاب «در باب زبان و خرد هند» بود که امروزه مهمترین اثر او محسوب میشود. این اثر شامل نظریات رادیکال او در بررسی پیوندهای میان زبانهای هندی و اروپایی است.
این کتاب در سال ۱۸۰۸، همزمان با تغییر ناگهانی مسیر شغلی شلگل منتشر شد. سال بعد، به همراه همسرش به وین نقل مکان کرد و به خدمت شاهزاده مترنیخ دیپلمات درآمد. شلگل که در سالهای جوانی فردی رادیکال بود، در سالهای پایانی عمرش به حاميِ محافظهكارِ یک سیاستمدار مرتجع تبدیل شد.
دیدگاه خود را بنویسید