
مولير
1622- 1673 ¡ فرانسوي
بزرگترين نمايشنامهنويس طنز فرانسوي كه بيشتر به دليل استعداد شگرفش در صحنهپردازي معروف است. او همهي كارها را خودش انجام ميداد؛ از نوشتن نمايشنامهها تا تهيه و كارگرداني و حتي ايفاي نقش در آنها.
ژان - باپتیست پوکلن در پاریس در خانوادهی یکی از مقامات دربار چشم به جهان گشود. او در کالج دوکلرمونت معروف به مدرسهی يسوعی، تحصیل کرد و پس از آن در رشتهی حقوق ادامهی تحصیل داد. پدرش برای او شغل تعمیر مبلمان دربار را دست و پا کرد، اما نقشههایش به جایی نرسید، چون مرد جوان در ۱۶۴۳ تصمیم گرفت هم شغل و هم تحصیلاتش در رشتهی حقوق را کنار بگذارد و بازیگر شود. این که چه چیزی سبب شد او به صحنهی تئاتر علاقهمند شود، مشخص نیست اما ممکن است که پوکلن از کمدیها و تراژدیهایی که در مدرسهاش اجرا میشد، الهام گرفته باشد یا شاید به واسطهی معشوقهاش، مادلین بژارت وارد تئاتر شده باشد. مادلین چهار سال از او بزرگتر بود و هر دوي آنها برای تئاتر ایلوستر کار میکردند. این تئاتر در ابتدا یک زمین تنیس در پاریس بود که تغییر کاربری داد و به محل اجرای نمایش تبدیل شد. پس از یک سال، پوکلن توانست رهبری این گروه نمایش را به دست بگیرد و نام هُنری مولیر را برای خود انتخاب کرد، البته تلاشهای اولیهی گروه، چندان موفقیتآمیز نبود و مولیر به دلیل مشکلات مالی گروه و بدهی به زندان افتاد.
اعضای این گروه نمایشی با پرداخت بدهیهای گروه، پاریس را ترک کردند و ۱۳ سال در مناطق مختلف فرانسه به اجرای نمایشنامههای مولیر پرداختند. تجربهی این سالها برای مولیر، موهبت محسوب میشد، زیرا او توانست هنرش را به دور از نقدهای تند و تیز منتقدان صیقل دهد. این گروه نمایشی، مجموعهای از آثار کمدی و تراژدی محبوب مولیر و نیز نمایشنامههایی را که خودش نوشته بود اجرا کردند. بعضی از این نمایشنامهها، برای سناریوهای کمدی دلآرته نوشته شده بودند و برخی دیگر به طور خاصی بر طنز اجتماعی تمرکز داشتند که تبدیل به امضای کاری مولیر شدند.
عرصهی موفقیت
پیشرفت مولیر با اجرای یکی از کمدیهایش که اکنون گمشده، در اکتبر ۱۶۵۸ در موزهی لوور و برای دربار فرانسه اتفاق افتاد. این اجرا باعث شد لطف برادر شاه شامل حال او شود. برادر شاه در پاریس پایگاهی برای مولیر ایجاد کرد که او آن را با گروه بازیگران ایتالیایی به سرپرستی تیبریوفیوریلو به اشتراک گذاشت. مولیر بهترین نمایشنامههایش را در این دهه نوشت. این نمایشنامهها شامل عناصر مضحک و سبک ایتالیایی بودند، اما کمکم تحولاتی هم در آنها پدیدار شد.
مولیر در کمدی، آداب و رسوم جامعه را به سخره گرفت؛ زنان جوان جلوهفروش و مردان تازه به دوران رسیده و بورژوا را با زبان طنز، نقد کرد و با مطالعات پیچیده بر روی شخصیت، کمدیهای پرهیاهو را به بینشی نافذ رساند. برخی از شخصیتهای محبوب مخلوق مولیر، به عنوان مثال در نمایشنامههای «خسیس» و «یک خیالپردازی نامعتبر» وسواسهای عجیب و غریب دارند.
رسواییها
نمایشنامههای مولیر بسیار محبوب بودند، اما زندگی شخصی او هم به دور از جنجال نبود. ازدواج او با آرمانده بژار رسوایی بسیاری به بار آورد، زیرا شایعه شده بود که این زن، دختر معشوقهی سابق مولیر است. همچنین اجرای نمایشنامهی مولیر دربارهی مذهبیهای ریاکار (تارتوف) چندین سال ممنوع شد. با این حال، او تا پایان عمر به بازیگری ادامه داد و پس از حضور در اجرای نمایشنامهی «یک خیالپردازی نامعتبر» درگذشت.
دیدگاه خود را بنویسید