سمرقند یه رمان تاریخی جذاب و خوندنی از امین معلوف نویسنده لبنانی الاصل فرانسوی زبان هستش.
امین معلوف قبل از نگارش این رمان چندجایی راجع‌به علاقه‌اش به ایران و فرهنگ کهن‌اش صحبت کرده بود. حالا اینجا دست به کار شده و یه رمان تاریخی خوندنی راجع‌به ایران نوشته.
حکیم عمر خیام، چهره‌ای که سال‌ها پیش توی اروپا خوانده و شناخته شد. خیام شاعر بزرگ ایرانی همیشه بین اروپایی‌ها و مردم‌اش محبوب و مشهور بوده. شهرت و محبوبیت این شاعر بزرگ و دلایل تاریخی، باعث شده که امین معلوف بخش مهمی از رمان‌اش رو به این شاعر بزرگ اختصاص بده.
داستان کتاب سمرقند دو تا روایت داره. روایت اول به ماجرای قیام حسن صباح و مبارزات‌اش می‌پردازه. اما بخش دوم داستان: بنجامین عمر لوساژ، روزنامه نگار آمریکایی که به واسطه علاقه شدیدی که به عمر خیام داره تصمیم میگیره که به ایران سفر کنه و دنبال نشانه‌هایی از این شاعر باشه. توی گشت و گذارها و جست و جوهایی که این روزنامه نگار آمریکایی داره، دست‌نوشته‌های کهن و ارزشمندی پیدا میشه. بنجامین عمر لوساژ تصمیم میگیره که این دست‌نوشته‌ها رو با خودش به کشورش آمریکا ببره، اما اتفاقی می‌افته که مانع این تصمیم میشه. برهه‌ای که این روزنامه‌نگار آمریکایی وارد ایران میشه، همزمان هستش با انقلاب مشروطه و قیام آزادی‌خواهانه‌ی مشروطه‌خواهان.
امین معلوف توی کتاب سمرقند، با تمرکز روی این دو روایت که به طور موازی پیش میرن، کلی راجع‌به فرهنگ ایران و ادبیات ایران صحبت می‌کنه. همچنین ما لا به لای سطرهای این کتاب، ردپای حکیم عمر خیام رو به خوبی مشاهده می‌کنیم.
عبدالرضا هوشنگ‌مهدوی این کتاب رو به زبان فارسی ترجمه کرده که نشر مروارید انتشارش رو بر عهده گرفته.
جایی از کتاب سمرقند به قلم امین معلوف میخونیم:
برای رسیدن به قدرت، شخص باید حریص ترین انسان ها باشد، فقط به فکر خودش باشد و نزدیک ترین دوستانش را له کند. من اما، کسی را له نخواهم کرد.