جهان وقتی نقطه آغاز زمانی دارد که زمان وجودی خارجی داشته باشد. اما نسبت به زمان موهوم، حدوث هم موهوم می شود برخی از متکلمان چاره را در این می جستند که زمان را امری انتزاعی از ذات واجب بشمارند تا در محذور حدوث خود زمان نیفتند اما این راه هم بسته بود حکیمان می گفتند زمان که عین تبدیل و جریان است اگر از ذات واجب انتزاع شود لازمه اش این است که در ذات خداوند هم تبدیل و تغییر روا باشد. در حالی که به حکم براهین استوار فلسفی حدوث دگرگونی در ذات باری ناممکن است. در اینجا بود که متکلمان فتوا به مغایرت حکم منتزع و منترع عنه می دادند. یعنی می گفتند لزوما چنین نیست که زمان (منتزع) و منشأ انتزاع آن خدا (منتزع عنه) حکم واحد داشته باشند و اگر یکی متبدل است دیگری هم چنین باشد. حکیمان می گفتند این دیگر سفسطه است نه فلسفه و انکار بدیهیات و ضروریات عقلی است. صدرالدین، بر همه ی این مجادلات ظلمت افزا خط بطلان کشید و از یک طرف و به یک معنا حدوث ذاتی و زمانی عالم را اثبات کرد و از طرف دیگر، حدوث زمانی جهان را به معنای داشتن آغاز زمانی، طرد و ابطال نمود.