مارکوزه

هربرت مارکوزه فیلسوفی است که هم از طرف طرفداران نظم موجود و سرمایه‌داری مورد انتقاد بوده و هم از طرف چپ‌گرایان به دلیل انتقاد از اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی مورد حمله قرار گرفته است. ماکوزه بین شادی و آزاد ارتباطاتی می‌یابد که این دو را بدون یکدیگر غیرممکن می‌داند. به نظر مارکوزه، آزادی و شادی بهم سخت پیوسته‌اند. «شادی به معنی تحقق همه توانایی‌های فرد، مشروط به آزادی است... در ریشه خود، همان آزادی است.» ولی فیلسوفان اخلاقی، که مارکوزه نقدهای بسیاری به آنها دارد، هم در جهان باستان و هم در عصر بورژوازی چون به ناتوانی آدمی در برابر محیط خود پی برده بودند، مفهوم هرگونه لذتی را که به کیفیات محیط انسان وابسته باشد ناشایست می‌دانند. همین به نوعی مقابله‌ای که با شادی در بین برخی فلاسفه بوده است مورد انتقاد مارکوزه قرار گرفت. وی که می‌توان او را هگلی‌ترین فیلسوف مکتب فرانکفورت دانست، تاثیرات بسیاری بر اندیشه مارکسیستی برجای گذاشت. کتاب انسان تک ساحتی او از اولین آثار نوشته شده درباره مصرف‌گرایی دانست. انسان تک ساحتی، انسان پوزیتیویستی و مصرف‌گرا است که در سیستم سرمایه‌داری تمام اعمالشان متمرکز بر منصرف و خرید است. از نظر مارکوزه جامعه صنعتی می‌تواند با سهیم کردن کارگران در مصرف‌گرایی کاری کند که آنان اسارت خود را آزادی بدانند. از نظر مارکوزه جامعه بورژوایی از دو نظر نمی‌تواند شادی را ایجاد کند. یکی از نظر رابطه آن با آزادی و دیگری این که ارتباط برقرار کردن بین شادی فردی و شادی همگانی. از نظر مارکوزه جامعه رقابتی و بهره‌کشانه میل به لذت را سرکوب می‌کندو از سوی دیگر با آزادی مفرط برای برخی لذت‌ها آنها را نیز بی‌ارزش می‌کند. رویکرد مارکوزه همچون سایر فیلسوفان مکتب فرانکفورت کاملا معطوف به نسئله فرهنگ و ارتباط آن با سرمایه‌داری است. السدر مک اینتایر در کتاب مارکوزه به بررسی جامع اندیشه‌های او و انتقادات وارد به او می‌پردازد.