نظریه ای در باب عدالت

یافتن راه حلی برای رفع تناقض میان آزادی و برابری، از مسائل اساسی، پیچیده و بغرنج فلسفه سیاسی معاصر است. متفکرین سنت های فکری مختلف ، از لیبرال تا چندفرهنگ گرا، تلاش نموده اند به نحوی این معضل را حل نمایند. لیبرالیسم و سرمایه‌داری همیشه با مسئله عدالت و شکاف طبقاتی مواجه بوده است. بسیاری از منتقدان سرمایه‌داری و لیبرالیسم بیشتر انتقادات خود را بر مسئله عدالت مترمکز کرده‌اند؛ از سوسیالیسم تا کمونیسم و مارکسیسم و آنارشیسم همه گرایش‌های سیاسی معاصر به سیستم توزیع ثروت سرمایه‌داری انتقاد کرده‌اند و مسئله عدالت موجب شکل‌گیری انقلاب‌های بسیاری در طول قرن نوزدهم و بیستم شد. توزیع عادلانه ثروت از اهداف اصلی انقلاب‌های قرن بیستم، بخصوص انقلاب 1917 روسیه است که موجب شکل‌گیری اتحاد جماهیر سوسیالیستی شد. دوگانه عدالت/آزادی در دو سوی جنگ سرد در طول قرن بیستم همیشه مسئله بوده است. اما عدالت تنها مسئله مخالفان لیبرالیسم نبوده است. در بین طرفداران سرمایه‌داری و لیبرالیسم نیز منتقدانی به مسئله عدالت در این نظام یافت می‌شود که هر یک رویکردهای اصلاح‌طلبانه‌ای داشته‌اند. جان رالز یکی از منتقدان لیبرالیست است و یکی از برجسته ترین راه حل های مدرن برای مسئله آزادی و برابری، نظریه عدالت سیاسی جان رالز است. رالز تلاش می کند درون چارچوب فکری لیبرال این مسئله را حل نماید. رالز با توصیف ویژگی های جامعة لیبرال آمریکا در دهة 70، این سؤال را مطرح می کند که با توجه به نظام سرمایه داری که بر جامعة لیبرالی حاکم است و موجب نابرابری، تبعیض و فقر شده، چگونه می توان با حفظ پویایی آن، از نابرابری به برابری رسید؟ در این جامعه تا چه حد انسانیت افراد قابل نجات است، به طوری که زندگیشان ارزش زندگی داشته باشد. به نظر رالز، احساس نوع دوستی و همدردی به اندازة نفع طلبی و خودخواهی در انسان طبیعی است و نمی توان آن را نادیده گرفت. بنابراین اعمال انسان تنها ناشی از منفعت طلبی نیست، بلکه حقایقی اخلاقی وجود دارند که آنها معیار عمل عادلانه است.