کودتای ایرانی

دخالت آمریکا در امور داخلی ایران مسئله‌ای است که همیشه دغدغه سیاست ایران بوده است. این موضوع پس از انقلاب 57، بیشتر از همیشه در رسانه‌ها و از زبان مردم شنیبده شده است. اما دخالت آمریکا در مسائل ایران چقدر جدی است؟ چه مدارک و اسنادی برای اثبات دخالت در امور ایران وجود دارد؟ شاید برای بسیاری از ما شنیدن پاسخ چنین سوالاتی از زبان رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی چندان قابل اعتماد نباشد. اما وقتی استاد علوم سیاسی دانشگاهی در خود ایالات متحده به این موضوع می‌پردازد مسئله می‌تواند کمی متفاوت شود. هرچند اسناد کودتای 29 مرداد در سال‌های گذشته برملا شده است اما دخالت‌های خارجی توسط ایالات متحده در امور ایران تنها معطوف به 28 مردا دو اتفاقات دوران مصدق نمی‌شود. حتی در سال‌های اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز دخالت‌های مستقیمی در سیاست ایران رخ داده است که در کتاب کودتای ایرانی به آن اشاره شده است. از ماجرای کودتای قرنی در سال 1336 تا کودتای نوژه در 1359 - یک سال و نیم پس از پیروزی انقلاب – مثال‌هایی از دخالت مستقیم سازمان سیا ایالات متحده در امور داخلی ایران است که بسیار کم به آن پرداخته شده است. از نظر مارک گازیوروسکی، نویسنده کتاب کودتای ایرانی، این کودتا ها و به شکل ویژه کودتای 1359 نوژه نه تنها بر آینده سیاسی ایران تاثیر بسیاری گذاشتف بلکه کل منطقه خاورمیانه را هم درگیر کرد. مارک گازیوروسکی حتی شروع جنگ هشت ساله با عراق را هم بی ارتباط به این کودتا نمی‌داند. وی معتقد است که پس از کودتا نوژه، نظام تازه تاسیس اسلامی احساس خطری را از جانب نظامیان درون ارتش دریافت می‌کرد که موجب تصفیه‌هایی در ارتش ایران و حذف و احراج برخی افسران عالی ربته ارتش شد. گازیوروسکی همین موضوع را از عوامل جنگ هشت ساله و دفاع مقدس می‌داند. درباره دخالت ایالات متحده و کودتای 28 مرداد بسیار نوشته شده، اما «کودتای ایرانی» تنها به این یک رویداد ختم نمی‌شود و تاریخ این کشور رویدادهای مشابهی را تجربه کرده که طبق ادعای نویسنده بر تمام مناسبات سیاسی و اقتصادی خاورمیانه تاثیر گذاشته است.