از شریعتی

علی شریعتی را بسیاری از ما دیگر به خوبی می‌شناسیم. از جملات کوتاه او در سطح شبکه‌های اجتماعی تا مسائل مذهبی و سیاسی او که بسیاری را در دوران انقلاب پای سخنرانی‌های او کشاند. اما به راستی چه چیزی در اندیشه شریعتی او را به یکی از کلیدی‌ترین شخصیت‌ها و تئوری‌پردازهای انقلاب اسلامی تبدیل کرد؟ علی شریعتی نویسنده‌ای بود که می‌شود گفت اعتقادات مذهبی که بیشتر مربوط به دنیای پس از مرگ و عالم بالا بود را به تعبیری به زمین آورد. وی افرادی در تاریخ همچون امام حسین را که در افکار عمومی و مذهبی از او تصویر امامی مظلوم که داوطلبانه به سمت شهادت رفته است می‌ساخت را به تصویری انقلابی تبدیل کرد. تصویری انقلابی و ضد ظلم و بی‌عدالتی که در قرن بیستم و اوج مبارزات مارکسیستی و عدالت‌طلبی، برای جامعه ایران بسیار قابل لمس و قابل پذیرش بود. شریعتی تقریبا با تمام شخصیت‌های تاریخ اسلام مواجهه‌ای اینگونه دارد و اندیشه‌های آن‌ها را به زمانه خود مرتبط می‌کند. مواجهه‌ای که نسبت به وضع موجود رویکرد و خوانشی کاملا رادیکال و انقلابی داشت. عبدالکریم سروش که اندیشه‌هایش چندان دور از نگاه شریعتی نیست در این کتاب از شریعتی می‌گوید. «پروتستانیسم اسلامی» شاید اصطلاحی بحث برانگیز برای صحبت از اندیشه‌های شریعتی باشد. نسبت دادن شکلی از اصلاحات دینی به سبک مارتین لوتر در اروپا به اندیشه‌های شریعتی مسئله‌ای است که برای امثال سروش خودش را در اصطلاح پروتستانیسم اسلامی بازگو می‌کند. از شریعتی که مجموعه سخنرانی‌های جمع‌اوری شده سروش از سال 73 تا 84 است درباره به تعبیری «دنیوی کردن دین» و آوردن مسائل الهیاتی از آسمان به زمین است. چیزی که در پروستانیسم خودش را به شکل «کار به مثابه عبادت» تعریف کرد و به تعبیری عبادت را تبدیل به امری زمینی و ماتریالیستی کرده بود در اینجا برای سروش و در بررسی اندیشه‌های شریعتی به شکل دیگری مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ اعتقاد به مظلومیت اما حسین باید به شکل زندگی امام حسینی و انقلابی در همین جهان حودش را نشان بدهد.