میشل فوکو مجموعه اندیشه گران انتقادی

میشل فوکو را می‌توان به تعبیری «فیلسوف قدرت» دانست. اکثر آثار فوکو مستقیم یا غیرمستقیم به قدرت ارتباط دارند. دیدگاه‌های فوکو غالبا به انی دلیل مورد توجه قرار گرفته‌اند که نگاه او به مفهوم و مسئله قدرت با آنچه که تا آن زمان وجود داشت متفاوت بود. بسیاری قدرت را ابزاری در دست طبقه بالادست و سیاست‌مداران می‌دانستند. اما فوکو با این دیدگاه موافق نبود. وی قدرت را شبکه‌ای بهم مرتبط در بین همه می‌دانست و که در امور روزمره جاری است. عموم افراد قدرت را به عنوان عاملی که موجب فرمان‌بری مردم و تسلط و سلطه برای سرکوب آنها می‌شناسند که باید برای به دست آوردن آن تلاش کرد. فوکو اما قدرت یک روش می‌داند، شکل انجام کارها که وجود دارد و قرار نیست به دست آید. به همین دلیل فوکو تفکرات انقلابی را نقد می‌کند، چرا که معتقد است که دیدگاه‌هایی که به دنبال تصاحب قدرت هستند عاقبت دچار همان سیستم قدرتی می‌شوند که با آن مبارزه کرده‌اند. برای فوکو انقلاب به معنی عبور از رابطه دوگانه سرکوبگر/ سرکوب‌شده نیست، بلکه تنظیم دوباره همان نظام است، و تنها جای سرکوب‌گر و سرکوب‌شده برای مدتی عوض می‌شود. ر نتیجه فوکو می‌گفت: شکل‌های مختلف مبارزات اقتدارستیزانه (مخالفت با سلطه مردان بر زنان، مخالفت با سلطه زمامداران بر مردم، و…) تنها حمله به این یا آن نهاد قدرت، یا گروه، یا طبقه است. اما هنگامی که طبقه غالب سقوط کرد و شورشگران قدرت یافتند، باز همان شیوه‌های طبقه سقوط کرده را ادامه خواهند داد. فوکو حتی روش اعمال قدرت به شکل سنتی توسط طبقه بالادست را هم مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. از نظر فوکو، در کتاب مراقبت و تنبیه، قدرت دیگر نظامی از زندان‌ها به شکل سنتی نیست، بلکه زندانی مدرن است که نگهبان، در برج مرکز زندان، تمام سلول‌ها را تحت نظر دارد. فوکو می‌گوید که این شکل جدید اعمال قدرت دیگر با استفاده از عناصری همچون زور، شکنجه، ترس و امثالهم انجام نمی‌شود، بلکه مدارس، کلیساها، رسانه‌های تلویزیونی به گونه‌ای سوژه‌های را می‌سازند، که آنها بدون نیاز به اعمال زور و خشونت دچار خودسانسوری و کنترل می‌شوند.