آنتونیو گرامشی، (متولد 23 ژانویه 1891، آلس، ساردینیا، ایتالیا - درگذشته 27 آوریل 1937، رم)، روشنفکر و سیاستمدار، بنیانگذار حزب کمونیست ایتالیا که ایده هایش تأثیر زیادی بر کمونیسم ایتالیا گذاشت.

در سال 1911، گرامشی در دانشگاه تورین فعالیت علمی درخشانی را آغاز کرد و در آنجا با فدراسیون جوانان سوسیالیست در تماس بود و به حزب سوسیالیست پیوست (1914). در طول جنگ جهانی اول به مطالعه افکار مارکسیستی پرداخت و به یک نظریه پرداز برجسته تبدیل شد. او یک گروه چپ را در حزب سوسیالیست تشکیل داد و روزنامه L'Ordine Nuovo (مه 1919؛ 'نظم جدید') را تأسیس کرد. گرامشی توسعه شوراهای کارخانه‌ها (هیئت‌های دموکراتیک که مستقیماً توسط کارگران صنعتی انتخاب می‌شوند) را تشویق می‌کند که کنترل اتحادیه‌های کارگری را زیر سوال می‌برد. شوراها در اعتصاب عمومی در تورین (1920) شرکت کردند که گرامشی در آن نقش کلیدی داشت.

گرامشی در کنگره سوسیالیست ها در لیورنو (ژانویه 1921) برای تأسیس حزب کمونیست ایتالیا (به دموکرات های چپ مراجعه کنید) دست به خروج چپ زد و سپس دو سال را در اتحاد جماهیر شوروی گذراند. او در ایتالیا به ریاست حزب خود رسید (آوریل 1924) و به عضویت اتاق نمایندگان این کشور انتخاب شد. پس از اینکه حزب او توسط فاشیست های بنیتو موسولینی غیرقانونی شد، گرامشی دستگیر و زندانی شد (1926). در محاکمه، دادستان فاشیست گفت: 'ما باید مغز او را به مدت 20 سال از کار کردن باز داریم.' گرامشی در زندان، علی‌رغم سانسور شدید، مطالعه تاریخی و نظری فوق‌العاده و گسترده‌ای در مورد جامعه ایتالیا و استراتژی‌های ممکن برای تغییر انجام داد. او که در دهه 1930 با وضعیت نامناسب سلامتی مواجه بود، اندکی پس از آزادی از زندان برای مراقبت های پزشکی درگذشت.

گزیده هایی از نوشته های زندان گرامشی برای اولین بار در اواسط قرن بیستم منتشر شد. کتاب کامل Quaderni del carcere (دفترچه های زندان) در سال 1975 ظاهر شد. بسیاری از گزاره های او به بخشی اساسی از تفکر مارکسیستی غربی تبدیل شد و بر استراتژی های احزاب کمونیستی در غرب پس از جنگ جهانی دوم تأثیر گذاشت. تأملات او در مورد مفهوم فرهنگی و سیاسی هژمونی (به ویژه در جنوب ایتالیا)، در مورد خود حزب کمونیست ایتالیا، و در مورد کلیسای کاتولیک روم اهمیت ویژه ای داشت. نامه هایی که او از زندان می نویسد نیز پس از مرگ با عنوان Lettere dal carcere (1947؛ نامه هایی از زندان) منتشر شد.